Jet lag – czym jest i jak z nim walczyć?

Osoby, które nie miały wcześniej okazji do odbywania międzykontynentalnych podróży, być może nie spotkały się dotychczas z określeniem jet lag. Co to właściwie jest?

Jet lag to zaburzenie spowodowane nagłą zmianą wielu stref czasowych, a co za tym idzie – rozregulowaniem rytmu dobowego organizmu. Jet lag, inaczej zwany właśnie zespołem nagłej zmiany strefy czasowej, dotyczy więc wyłącznie dalekich podróży, najczęściej samolotem. Przekroczenie kilku stref czasowych – na przykład podczas lotu do Stanów Zjednoczonych czy Japonii – sprawia, że organizm nie wie, jak zareagować na nadmiar światła lub zbyt długi jego brak.

Każdy, kto kiedykolwiek nie spał całą noc, z pewnością potrafi sobie wyobrazić, czym przejawia się jet lag – objawy tego zaburzenia to przede wszystkim kłopoty ze snem, ogólne zmęczenie i uczucie rozdrażnienia. Wśród najczęstszych objawów jet lagu wymienia się:

• bezsenność lub nadmierna senność,
• problemy z układem pokarmowym,
• zaburzenia koncentracji,
• wyczerpanie, zmęczenie,
• złe samopoczucie,
• wahania nastroju,
• bóle głowy.

Występowanie wszystkich powyższych symptomów ma związek z rozregulowaniem naszego wewnętrznego zegara dobowego. Należy przy tym pamiętać, że już sam lot, zwłaszcza wielogodzinny, może wywołać uczucie zmęczenia. Jet lag mogą też nasilać duszne powietrze w kabinie, zmiana rytmu spożywania posiłków czy stres towarzyszący podróży samolotem.

Intensywność odczuwania symptomów jet lagu może spotęgować klimat panujący w danym regionie świata. W miejscach, w których oprócz wysokich temperatur występuje także duża wilgotność powietrza, szybka regeneracja organizmu może być utrudniona. Z jet lagiem nieco łatwiej możemy sobie poradzić natomiast wtedy, gdy powietrze jest rześkie i chłodne. 

Do czynników, które mogą zwiększać intensywność odczuwania objawów jet lagu zalicza się również podeszły wiek.

Wiele osób planujących daleki lot, zapewne zadaje sobie pytanie, jak długo będzie towarzyszył im jet lag. Po jakim czasie organizm przyzwyczai się do nowej strefy czasowej? Jest to kwestia dość indywidualna, jednak większość podróżujących, którzy zmienili co najmniej kilka stref czasowych, odczuwa jego objawy głównie podczas pierwszej nocy – w kolejnych dniach dolegliwości stają się już mniej dokuczliwe. 

Czy jet lag można w jakikolwiek sposób złagodzić? Jak najbardziej! Kluczowe będzie właściwe przygotowanie organizmu do zmiany czasu.

Istnieje kilka sposobów, dzięki którym możliwe jest skuteczne minimalizowanie przykrych symptomów, jak daje jet lag. Jak sobie radzić? 

By organizm szybciej dostosował się do nowych warunków, przed wylotem powinniśmy nieco zmienić swoje nawyki związane ze snem. Jeśli wybieramy się na zachód, przez kilka dni starajmy się chodzić spać później niż zwykle. Jeżeli czeka nas daleki lot w kierunku wschodnim, przed podróżą chodźmy i wstawajmy wcześniej niż dotychczas.

Wśród pozostałych metod łagodzenia jet lagu wymienia się:

• minimalizowanie stresu przed wylotem – ostatnie 48 godzin przed podróżą warto przeznaczyć na odpoczynek i relaks,
• przestawienie zegarka po wejściu na pokład – zabieg ten oddziałuje na psychikę i sprzyja szybszej adaptacji,
• odpowiednie nawodnienie organizmu w czasie lotu przy jednoczesnym unikaniu alkoholu,
• walka ze zmęczeniem po przylocie – powinniśmy pójść spać dopiero po zapadnięciu zmroku,
• drzemka w ciągu dnia – jest dozwolona, ale nie powinna trwać dłużej niż 30 minut,
• spędzanie czasu na zewnątrz – wpływ promieni słonecznych zmniejsza produkcję melatoniny, czyli hormonu odpowiedzialnego za sen,
• odpowiednia dieta – należy spożywać więcej warzyw i owoców oraz produktów bogatych w białko, węglowodany złożone i zdrowe tłuszcze,
• rezygnacja z długich i intensywnych treningów – umiarkowana aktywność fizyczna jest dozwolona, a nawet zalecana, ale forsowanie organizmu przez pierwsze 2 dni po przylocie może skutkować kontuzjami i problemami zdrowotnymi.