Zdecydowana większość Polek i Polaków  pamięta o zapięciu pasów bezpieczeństwa – według badań Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego z 2015 roku, 91% podróżujących  po drogach miało zapięte pasy. Nadal jednak, jako społeczeństwo, mamy nad czym popracować – jedynie 76% pasażerów siedzących z tyłu zapina pasy bezpieczeństwa, niższy od średniej jest także wynik w grupach wiekowych 0-17 oraz 60+. Pasów nie zapinamy także często w taksówkach. Dlaczego tak ważne są pasy bezpieczeństwa w samochodzie i dlaczego powinniśmy pamiętać o ich zapinaniu?

Spis treści:

1. Kto może jeździć bez pasów? 
2. Pasy bezpieczeństwa u kobiet w ciąży - fakty i mity
3. Jazda samochodem bez pasów bezpieczeństwa - co nam za to grozi?
4. 
   Brak pasów a odszkodowanie z ubezpieczenia

Kto może jeździć bez pasów?

W 1955 roku Ford wprowadził do ogólnej produkcji pasy bezpieczeństwa, ale dopiero kilka lat później, w 1959 roku, Volvo udoskonaliło ten wynalazek . Tak powstały trzypunktowe pasy bezpieczeństwa. Patent został bardzo szybko uwolniony, dzięki czemu inni producenci samochodów mogli wprowadzać do swoich modeli ten ratujący życie wynalazek, który w Polsce od 1983 objęty jest obowiązkiem korzystania z niego. Według raportu Centrum Analiz i Statystyk amerykańskiej rządowej instytucji NHTSA (National Highway Traffic Safety Administration) tylko w 2017 roku na terenie USA pasy bezpieczeństwa uratowały życie 14 955 osób powyżej 5. roku życia . Statystyki wypadków z pasami i bez pasów są także jednoznaczne – badania KRBRD  jasno wskazują, że samo zapięcie pasów redukuje ryzyko śmierci w wypadku aż o 45%. Jeśli pasy samochodowe połączy się z poduszką powietrzną, ryzyko to zostanie zmniejszone o 50%. Dlatego też nacisk na zapinanie pasów bezpieczeństwa jest tak duży – są one po prostu niezwykle skuteczne.

Jak wspomnieliśmy, od 1983 roku mamy w Polsce obowiązek zapinania pasów. Wtedy dotyczył on tylko osób siedzących na przednim siedzeniu i podczas jazdy poza terenem zabudowanym. Dopiero Ustawa Prawo o ruchu drogowym z 20 czerwca 1997 roku wprowadziła powszechny obowiązek zapinania pasów. Jednakże są takie przypadki, kiedy podróżujący pasów zapinać nie musi. Kto nie otrzyma mandatu za brak zapiętych pasów? Między innymi osoby posiadające zaświadczenie lekarskie o przeciwwskazaniu do używania pasów bezpieczeństwa, kobiety w widocznej ciąży czy instruktor/egzaminator podczas kursu/egzaminu na prawo jazdy. 

Pasy bezpieczeństwa u kobiet w ciąży – fakty i mity

Wiele osób zastanawia się, czy w ciąży trzeba zapinać pasy? Niejednoznaczna jest bowiem fraza „widoczna ciąża”. W trakcie kontroli to policjant decyduje o tym, czy ciąża jest widoczna i czy można zastosować ten wyjątek. Jeśli według kontrolującego pojazd kobieta nie jest w „widocznej ciąży”, mandat będzie trzeba zapłacić nawet pomimo posiadanego zaświadczenia lekarskiego. 

Ale czy rzeczywiście pasy stanowią zagrożenie dla płodu? Czy kobieta w ciąży powinna zapinać pasy, aby chronić siebie i dziecko? Wokół tego tematu narosło sporo mitów, dlatego warto je rozwiać. Brak obowiązku zapinania pasów bezpieczeństwa dla kobiet w ciąży nie oznacza, że ich zapinanie jest niebezpieczne. Eksperci zgodnie twierdzą – pasy bezpieczeństwa nie są zagrożeniem dla ciężarnych ani dla płodów. Krajowa Rada Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego w dokumencie z 2016 roku wyjaśnia , że uszkodzenie płodu w wyniku korzystania z pasów bezpieczeństwa to mit, a same pasy to często jedyny sposób na uratowanie życia matki i dziecka. Do podobnych wniosków doszli pracownicy Volvo , którzy przeprowadzili próby zderzeniowe na wirtualnym manekinie. Tym, co może być natomiast niebezpieczne, jest niewłaściwe ułożenie pasów. Aby bezpiecznie podróżować w zapiętych pasach bezpieczeństwa, kobiety ciężarne powinny pamiętać, że:

• pas powinien przylegać do ciała;
• należy prawidłowo ustawić fotel;
• pas biodrowy powinien być umiejscowiony pod brzuchem, a nie na nim;
• pas barkowy powinien być przeciągnięty od miejsca między piersiami do boku brzucha;
• pas barkowy nie powinien być umiejscowiony pod ramieniem lub za plecami .

Dla większego komfortu można skorzystać także ze specjalnych nakładek na pasy bezpieczeństwa dla ciężarnych i adapterów, które zwiększają komfort jazdy, np.: przytrzymują dolny pas pod brzuchem.

Jazda samochodem bez pasów bezpieczeństwa – co nam za to grozi?

Pomimo zwiększające się świadomości na temat bezpiecznego podróżowania, jazda bez pasów jest wciąż obecna wśród kierowców i pasażerów. Przepisy dotyczące pasów bezpieczeństwa jasno wskazują, że za taki czyn kara grozi zarówno prowadzącemu auto jak i pasażerom. 

Kodeks drogowy w temacie pasów bezpieczeństwa mówi wyraźnie, że za prowadzenie auta bez zapiętych pasów grozi kierowcy mandat w wysokości 100 zł i 2 punkty karne. Jednak kto odpowiada za niezapięte pasy pasażera? Odpowiedź brzmi – zarówno kierowca, jak i sam pasażer. Jeśli kierowca przed rozpoczęciem jazdy nie upewnił się, że pasażer czy pasażerowie zapięli pasy, grozi mu kolejne 100 zł mandatu i 4 punkty karne. Jeśli jednak upomniał wszystkich o takiej konieczności i nie był świadom, że ktoś ma niezapięte pasy, mandat za brak pasów musi zapłacić pasażer. Wynosi on 100 zł od każdej osoby w pojeździe bez zapiętych pasów. 

Brak pasów a odszkodowanie z ubezpieczenia

Kolejną ważną kwestią jest związek między  zapięciem pasów a  otrzymaniem odszkodowania w ramach ubezpieczenia OC lub NNW. Czy ubezpieczyciel może odmówić wypłaty z powodu braku pasów? Tak, może być to powód do odmowy wypłaty świadczenia. Ubezpieczyciel może także obniżyć świadczenie z tytułu odszkodowania, jeśli ubezpieczony przyczynił się do szkody. Co to oznacza? Jeśli podczas jazdy samochodem doznamy urazu, a ubezpieczyciel stwierdzi, że uraz ten mógłby być mniejszy, gdybyśmy mieli zapięte pasy, może obniżyć wysokość wypłaconego odszkodowania. Konieczne są dwa warunki – zachowanie osoby poszkodowanej musi być obiektywnie nieprawidłowe (takim jest niezapięcie pasów, a więc nieprzestrzeganie przepisów) oraz musi mieć ono bezpośredni związek przyczynowy ze szkodą (zapięte pasy zmniejszyłyby rozmiar doznanych obrażeń). Sytuacje takie reguluje art. 362 Kodeksu Cywilnego: Jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron. Kwestię wypłaty odszkodowania w przypadku braku zapiętych pasów regulują Ogólne Warunki Ubezpieczenia.