Cukrzyca to schorzenie przewlekłe spowodowane zaburzeniami wydzielania lub działania insuliny. Nieleczona lub niewłaściwie leczona cukrzyca niesie ze sobą ryzyko uszkodzenia oraz niewydolności wielu narządów, w tym serca, naczyń krwionośnych, nerwów, nerek czy oczu. Jakie są objawy i przyczyny cukrzycy i czy można jej zapobiegać?
Spis treści:
Co to jest cukrzyca?
Cukrzyca to grupa chorób metabolicznych, których cechą charakterystyczną jest przewlekła hiperglikemia, czyli przecukrzenie, wywołane przez zaburzenia wydzielania lub działania insuliny. Według danych Ministerstwa Zdrowia, w 2018 roku w Polsce na cukrzycę chorowało 2,9 mln osób dorosłych – 1,6 mln kobiet oraz 1,3 mln mężczyzn. Oznacza to, że w latach 2013-2018 liczba osób dorosłych chorujących na cukrzycę wzrosła o 13,7%. Co jednak bardzo ważne, mowa wyłącznie o osobach zdiagnozowanych – wiele osób bowiem ma stan przedcukrzycowy lub nie wie, że ma cukrzycę.[1]
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) dzieli cukrzycę na cztery podstawowe typy. Są to:
- cukrzyca typu 1 – do tej grupy zalicza się cukrzycę pierwotną, cukrzycę wieku młodzieńczego, cukrzycę insulinozależną;
- cukrzyca typu 2 – obejmuje cukrzycę wieku dojrzałego, cukrzycę insulinoniezależną, cukrzycę nabytą;
- cukrzyca ciążowa;
- inne specyficzne typy cukrzycy.
Cukrzyca – objawy. Jak rozpoznać chorobę?
Zaburzenia wydzielania insuliny powodują, że przechodzenie glukozy z krwi do komórek jest utrudnione. Tym samym jednym z głównych objawów choroby jest bardzo wysokie stężenie glukozy we krwi. Glukoza gromadzi się też w innych płynach oraz przestrzeni międzykomórkowej, a efektem wzrostu poziomu glukozy we krwi może być także jej przenikanie do moczu, czyli cukromocz.
Z kolei w przypadku zaburzeń przemiany glukozy i braku możliwości wykorzystania jej jako źródła energii dochodzi do nadmiernego rozkładu tłuszczów. Prowadzi to do podwyższenia stężenia produktów ich przemiany – szkodliwych związków chemicznych, które nazywa się ciałami ketonowymi. Konsekwencją ich nadmiaru może być kwasica cukrzycowa, czyli zakwaszenie organizmu.
Jakie objawy daje cukrzyca. Jak rozpoznać tę chorobę? Symptomy cukrzycy mogą się nieco różnić w zależności od jej typu. Cukrzyca typu 1 może przejawiać się:
- zwiększonym pragnieniem i bardzo częstym oddawaniem moczu;
- spadkiem masy ciała mimo utrzymującego się apetytu;
- ogólnym osłabieniem organizmu;
- uczuciem senności;
- podwójnym widzeniem lub widzeniem zamazanym.
Natomiast cukrzycę typu 2 mogą sugerować takie symptomy jak:
- wzmożone pragnienie i częstsze oddawanie moczu;
- utrata wagi mimo dobrego apetytu;
- uczucie drażliwości, apatia;
- ogólne zmęczenie i senność;
- zaburzenia widzenia;
- zwiększona podatność na powstawanie siniaków;
- trudności w gojeniu się ran;
- nawracające stany zapalne skóry, dziąseł i pęcherza moczowego.
Cukrzyca – co jeść?
Leczenie cukrzycy polega przede wszystkim na terapii objawowej. Jest ona długotrwała, ale właściwie prowadzona pozwala na uzyskanie fizjologicznego poziomu glukozy we krwi – a tym samym poprawę samopoczucia chorego, który może prowadzić normalne, aktywne życie. Oprócz leczenia hipoglikemizującego, nieodłącznym elementem terapii cukrzycy powinna być odpowiednia dieta, której celem jest osiągnięcie i utrzymanie prawidłowego stężenia glukozy we krwi.
Co można jeść przy cukrzycy? Warto pamiętać o zasadach zdrowego żywienia: spożywaniu posiłków w regularny sposób i właściwym nawodnieniu organizmu. W jadłospisie cukrzyka szczególnie pożądane są produkty o niskim indeksie glikemicznym. Parametr ten informuje nas, jak szybko trawione są konkretne produkty i jakie jest tempo wchłaniania cukru we krwi. Artykuły spożywcze o wysokim indeksie glikemicznym są trawione szybciej, co wiąże się z gwałtownym wzrostem, a następnie spadkiem stężenia glukozy.
Produkty dozwolone na diecie cukrzycowej to między innymi:
- nabiał (naturalny) i jego przetwory – jogurt, kefir, maślanka, sery;
- warzywa – brokuł, kalafior, cukinia, pomidory, kapusta, ogórki, sałata zielona, fasola biała i czerwona, czosnek, fasolka szparagowa, groszek zielony, kukurydza, papryka, marchew, pietruszka, por, rzodkiewka;
- produkty zbożowe i makarony – chleb żytni (z pełnego ziarna), brązowy ryż, kasze: gryczana, bulgur, jęczmienna; makaron pełnoziarnisty, komosa ryżowa, płatki owsiane, otręby żytnie, pszenne i owsiane;
- ryby i mięso – indyk, kurczak, chuda wieprzowina i wołowina, cielęcina, królik, dziczyzna, wszystkie ryby.
Jest jednak pytanie, które często zadają sobie osoby, których zmartwieniem jest cukrzyca typu 2 – jakie owoce można jeść? W diecie cukrzycowej można uwzględnić na przykład grejpfruty, pomarańcze, brzoskwinie, morele, jabłka, truskawki, jagody, maliny, winogrona, porzeczki, wiśnie czy gruszki, przy czym należy spożywać je w umiarkowanych ilościach.
Powyższe zasady dotyczą zarówno osób dorosłych, jak i dzieci. W przypadku młodszych pacjentów warto również zadbać o niezbędne wsparcie finansowe w razie wykrycia choroby – zapewni je dobre . Dzięki umowie dodatkowej w razie poważnego zachorowania można otrzymać wsparcie finansowe w przypadku rozpoznania cukrzycy insulinozależnej.
[1] https://pacjent.gov.pl/artykul/cukrzyca-w-liczbach, dostęp z dnia 08.06.2021
.png)